Wie de Gouden Televizier-Ring wint, is verzekerd van een plekje in televisiehistorie. In 1966 won het controversiële Zo is het toevallig ook nog 's een keer.
Update: 5 augustus 2020, auteur: Jef Willemsen
Lees ook:
In 1963 was Nederland nog een braaf land. Politieagenten hadden nog gezag en kritiek op het koningshuis of het geloof was ondenkbaar. Het was een tijd waarin televisie alleen ruimte bood aan gezellige en ongevaarlijke programma's. Toch broeide het onder de oppervlakte van de aangeharkte tuintjes.
That Was the Week That Was
Mies Bouwman en haar man Leen Timp zochten een manier om dat op tv te laten zien. Tijdens een vakantie in Londen zagen ze het satirische programma That Was the Week That Was. Een programma dat in Engeland zorgde voor een stortvloed aan klaagbrieven. Mies en Leen waren verkocht: hier moest een Nederlandse versie van komen.
Sketches
De AVRO was niet overtuigd. Mies Bouwman was ‘heilig’ verklaard na het succes van de inzamelactie Open het Dorp. Het leek de AVRO het beste als ze een jaartje rust zou nemen. Maar dat liet Mies zich niet aanleunen en ze klopte aan bij de VARA die wél oren hadden naar het programma.
Gerard Reve
Bekende journalisten als Dimitri Frenkel Frank, Rinus Ferdinandusse en Jan Blokker waagden zich aan de sketches. De in 2018 overleden Mies, Yoka Berretty, Gerard Reve, Peter Lohr en Joop van Tijn voerden ze uit. Leen Timp regisseerde. De eerste uitzending van Zo is het toevallig ook nog 's een keer was op 9 november 1963.
Eén net
De onderwerpen in de eerste afevering waren de oorlog in Vietnam en het huwelijk van prinses Irene met Carlos de Bourbon de Parme. Het was vanaf het begin het meest besproken programma op televisie. Al hielp het natuurlijk dat er destijds maar één net was... Iedereen had gezien hoe het programma kritiek leverde op het Koninklijk Huis. Mies Bouwman kreeg op haar beurt kritiek van de AVRO. De omroep dreigde zelfs een radioprogramma van haar te schrappen. Mies richtte daarop in de tweede uitzending rechtstreeks het woord tot haar werkgever.
Schnabbel
"Ik zal jullie een beetje helpen. Ik ga een vies woord zeggen: morele herbewapening." Dat was de naam van een streng religieuze groep mensen die uit was op een ‘reine’ samenleving. Prominent lid was Frits Philips. Na de uitzending ontving Mies een brief van Philips dat een riante schnabbel voor het bedrijf niet meer doorging.
Ons dagelijks programma
Na de derde uitzending was het hek echt van de dam. Zo is het toevallig... voerde een sketch op waarin het gebed Onze Vader werd gebruikt om de toenemende populariteit van de televisie te duiden. De tekst ‘Geef ons heden ons dagelijks programma’ bleek te veel voor het Nederland van de vroege jaren 60.
Dominees
De Telegraaf opende de aanval op Mies en riep lezers op tot het schrijven van een protestbrief. Dat luidde het einde in van Mies bij Zo is het toevallig ook nog 's een keer. Al de vierde aflevering van het satirische programma zou de laatste zijn voor haar. Op tv verschenen dominees met de mededeling dat er niet gespot mocht worden met het geloof; bij kranten stroomden de protest- en dreigbrieven binnen. Die waren nagenoeg allemaal gericht tegen Mies Bouwman, terwijl zij niet eens de tekst had voorgedragen.
Misschien nog op tijd
Mies werd door een fotograaf van Het Parool getipt dat er een vrachtwagen met bouwvakkers langs zou komen in Blaricum om haar rieten dak in brand te steken. "Zijn ze er al?" vroeg hij. "Toen ik zei dat er nog niets brandde, zei hij: dan kom ik meteen, ben ik misschien nog op tijd." Een andere briefschrijver dreigde Mies' zoon te ontvoeren. Mies wilde meteen de handdoek in de ring gooien, maar de politie haalde haar over toch nog een aflevering te maken. Dat zou ze helpen de bedreiger te vinden.
Kabels
Haar gezin kreeg politiebescherming en ook in de studio wemelde het van de politie tijdens die beladen vierde aflevering. Volgens regisseur Timp werden zelfs de kabels naar de televisiewagens bewaakt. "We waren bang dat die doorgesneden zouden worden." Mies hield het na deze aflevering voor gezien, maar het programma ging verder. En bleef controversieel.
Huwelijk
Zo is het toevallig... zou nog sketches maken over het huwelijk van Beatrix en Claus en liet de latere staatssecretaris Aad Kosto als eerste op de Nederlandse tv het woord ‘neuken’ zeggen.
Het einde van het programma kwam na drie seizoenen op geheel gepaste wijze. Schrijver Hugo Brandt Corstius had een stuk geschreven over een nogal discutabel optreden van de Amsterdamse burgemeester Van Hall in Mies-en-scène, het nieuwe programma van Mies. De VARA-leiding wilde de tekst uit het programma hebben. De redactie van Zo is het toevallig... weigerde. Zo verdween een van de opvallendste programma’s ooit van de televisie. Maar... het had nog een staartje.
Ring
In 1966 won Zo is het toevallig ook nog 's een keer de Televizier-Ring. "Zeer opmerkelijk", noemde geestelijk vader van de Ring, Rein van Rooij, die overwinning in 2001 in het AD. "Bij de start viel iedereen nog over de makers heen, vooral gelovige mensen voelden zich enorm gegriefd. In korte tijd kwam er een omslag: van controversieel tot winnaar van de Televizier- Ring. De prijs is een echt instituut geworden."
