Een nieuwe serie afleveringen van Hier zijn de Van Rossems is in aantocht. Wij stelden broers en zus Van Rossem de vraag: Welk werk of welke gebeurtenis in uw vakdiscipline heeft voor u een bijzondere betekenis of schoonheid?
Tekst: Bea Kastrop
Kunsthistorica Sis Van Rossem
“Dat vind ik dus een hele idiote invalshoek. Je moet iets in de tijd zien. Dan bestaan dit soort begrippen helemaal niet meer. Ik kan wel vertellen wat ik uitermate interessant vond in de komende aflevering in Groningen. Dat is een schitterend en ontroerend werk… Dat woord mag je eigenlijk ook niet gebruiken, maar in deze context wel. Het is een Joods oorlogsmonument. Verstopt in de – hou je vast – in de léukste winkelstraat van Groningen. Dat je als gemeente op twee stappen afstand een bord plaatst met: ‘Léukste winkelstraat’, vind ik een aanfluiting. Het monument is een deur. Een bronzen deur met een stoepje. Dat stoepje suggereert dat je ergens naar binnen kan en er ook weer uit kan. Maar er is geen deurklink en geen slot. Het is dicht. De Joden die in Groningen zijn weggevoerd en vermoord woonden in de wijk waar die deur is geplaatst. En hun hele geschiedenis is natuurlijk dicht. Afgesloten. Ze zijn vermoord.
Ik vind het een zeer ontroerende en briljante vondst. Zoiets simpels. Alleen jammer dat niemand het ziet omdat iedereen naar die stomme kleertjes, schoentjes en designmeubeltjes loopt te kijken. In de léukste winkelstraat. Ik vond het een schrijnende tegenstelling. Dan denk ik: léér mensen kijken… Léér ze zich voor te stellen hoe de Joden daar met hun koffertje en hun huilende kinderen weg moesten. Staan wij daar naar designkleertjes te kijken.”
Architectuurhistoricus Vincent van Rossem
“Engelse landhuizen vind ik prachtig en bijzonder. Omdat je in een huis moet wónen. Een kerk is een kerk, dat is het huis van God en dat moet indruk maken. Dat geldt ook voor paleizen. Een fabriek is een fabriek, een school is een school, maar een woonhuis moet mensen gelukkig maken. Dat is natuurlijk een bijna onmogelijke opgave voor een architect. Toch zijn er architecten die daar dicht bij in de buurt zijn gekomen. Sommige van die landhuizen zijn wel erg groot. Alles van voor 1850 is zo groot dat je het niet eens warm kunt krijgen in de winter. Dat is wel een probleem. Maar in de tweede helft van de negentiende eeuw zijn ook wel huizen gebouwd die wat kleiner zijn. Nog altijd wel groot hoor. Maar ze zijn prachtig.
Het is razend moeilijk om dingen te maken die écht mooi zijn. De Paltskapel van de Dom van Aken die we in de komende serie bezoeken is daar een beroemd voorbeeld van. Ik werd trouwens ook zeer aangenaam getroffen door de uitbreiding van het Van Abbemuseum in Eindhoven. We waren daar omdat Sis ons een schilderij wilde laten zien. Maar ik werd vooral verrast door die uitbreiding van architect Abel Cahen. Echt een topwerk van die Cahen.”
Historicus Maarten van Rossem
“De Unie van Utrecht maakt altijd grote indruk op mij. Telkens als ik in de aula van de Universiteit Utrecht kom, realiseer ik me dat daar de Unie van Utrecht gesloten is. Het was in alle opzichten onze eerste betekenisvolle grondwet. Nog extra bijzonder omdat het tolerantiebeginsel daarin een belangrijke rol speelt. Voor het Academiegebouw staat een beeld van Jan van Nassau, de broer van Willem van Oranje, die bij de onderhandelingen indertijd een belangrijke rol speelde.
In Amerika zou zo’n beeld een nationaal monument zijn. Hier hangt er een bordje bij en je moet een verrekt goede leesbril hebben om erachter te komen hoe het zit. Wat dat over ons zegt? Vooral dat we geen reet in onze geschiedenis geïnteresseerd zijn. De politiek heeft het geschiedenisonderwijs hier al lang geleden onthoofd. Het vak wordt in een aantal profielen op de middelbare school al na twee of drie jaar afgeschaft. Dan moet je dus niet gek opkijken dat zelfs Kamerleden zeggen dat Willem van Oranje bij Dokkum werd vermoord, hè?
Voor mij als historicus springt Gent er het komend seizoen uit. Afgezien van het feit dat Gent een zeer aantrekkelijke stad is, speelde het ook een belangrijke rol in de stedelijke revolutie die zich in de Lage Landen heeft voltrokken. Die begon namelijk niet in wat Nederland is geworden, maar in Vlaanderen.”
Groningen
In dit seizoen van Hier zijn de Van Rossems bezoeken Sis, Vincent en Maarten achtereenvolgens Groningen, ’s-Hertogenbosch, Gent, Amersfoort, Aken en Eindhoven.
Hier zijn de Van Rossems, dinsdag - NPO 2 • 20.25
