In 2015 is Nederland in de greep van een afperser die bommen plaatst bij Jumbo-supermarkten. In Misdaadcollege vertellen politie en justitie hoe onder andere een simpele kookwekker naar de dader leidde.
Tekst: Carmen Fernald
De vondst van explosieven bij verschillende filialen van Jumbo schrikt Groningen in het voorjaar van 2015 op. Een supermarkt in Zwolle krijgt zelfs een verjaardagskaart met daarin zeer explosief materiaal. De afperser wil geld, want anders vallen er slachtoffers. Henk Deekens, teamleider van de politie, is vanaf het begin bij deze zaak betrokken. Hij kan zich de eerste melding nog goed herinneren. “Het was in de nacht van 8 op 9 mei en ik had piketdienst toen ik werd gebeld. Een voorbijganger had een verdacht pakketje gevonden bij de ingang van een supermarkt. Toen ik op de plek kwam, was alles al afgezet. De Explosieve Opruimingsdienst Defensie (EOD) was druk bezig en dan zie je dat het serieus is. Het was echt een bom door iemand thuis in elkaar geknutseld.”
2000 bitcoins
Drie weken later klinkt er een harde knal bij een ander filiaal in Groningen. Gelukkig raken bij deze explosie alleen een raam en de gevel beschadigd. De afperser eist 2000 bitcoins (toen bijna 500.000 euro) van de supermarktketen, anders zullen er slachtoffers vallen. Verschillende winkels krijgen bewaking en de angst is groot bij het publiek. Na een nieuwe melding volgt zelfs de ontruiming van een heel winkelcentrum. Voor politie en justitie een spannend onderzoek. Deekens: “Bij een moord ligt er een slachtoffer op de plaats delict. Daar zet je een lint omheen en dan ga je heel rustig de plek onderzoeken op sporen. In dit geval kon dat niet. Er was elke keer weer een nieuwe dreiging waarop we moesten handelen.”
Misdaadcollege
Het onderzoeksteam doet minutieus onderzoek naar verschillende sporen om de dader te kunnen vinden. Zoeken naar een speld in een hooiberg, maar vooral ook een kwestie van geduld. Daarom is Henk Deekens blij dat politie en justitie in Misdaadcollege de kans krijgen om aan het publiek uit te leggen hoe het er achter de schermen van een politieonderzoek aan toe gaat. “In politieseries is een zaak binnen vijftig minuten opgelost, en dan zit er ook nog reclame tussendoor. Maar als wij bijvoorbeeld vingerafdrukken willen laten onderzoeken dan heb je niet meteen de volgende dag een uitslag. Politieonderzoek kost heel veel mankracht en tijd.” Het echte politiewerk is volgens Henk Deekens daarom niet te vergelijken met de gemiddelde misdaadserie op televisie. “Je hebt van die series waarin agenten dag en nacht in touw zijn. Met piepende banden komen ze aangereden om een inval te doen. Wat je niet ziet zijn de keuzes die je bij een onderzoek moet maken. We kunnen ook niet zomaar ergens binnenvallen. Daar gaat soms maandenlang speurwerk aan vooraf.”
Kookwekker
Uiteindelijk komt de zaak-Jumbo in een stroomversnelling door een simpele kookwekker die is gebruikt bij het maken van de bommen. “Bij twee explosieven werd dezelfde kookwekker gebruikt. Toen zijn we op zoek gegaan naar mensen die in de afgelopen maanden twee van die wekkers hebben gekocht. De eerste meneer had een betrouwbare verklaring. Hij vertelde dat hij in een opvoedprogramma voor kinderen had gezien dat het goed is om ongehoorzame kinderen tien minuten op een strafbank te laten zitten. Hij had twee kinderen en daarom kocht hij twee kookwekkers.” De uiteindelijke dader Alex O. blijkt ook twee kookwekkers te hebben gekocht en heeft in het verleden al voor ernstige delicten vastgezeten. De politie besluit hem nauwlettend in de gaten te houden. En in het geheim DNA van hem af te nemen, dat werd vergeleken met het DNA op de postzegel van der verjaardagskaart. Als Jumbo weer een dreigmail ontvangt houdt de recherche O. aan. “Deze zaak heeft heel veel manuren gekost maar je krijgt er ook heel veel energie van. Zeker als je een verdachte op het spoor bent. Dan kan iedereen weer verder gaan met zijn leven.”
Tien jaar cel
Hoewel Alex O. in de rechtbank alles heeft ontkend, is hij onlangs in hoger beroep veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf. Henk Deekens hoopt dat het publiek in Misdaadcollege iets meekrijgt van de strubbelingen en dilemma’s waar politiemensen in hun werk mee te maken krijgen. “Wij zijn geen supermensen maar gaan ’s avonds ook gewoon naar huis met een verhaal. In televisieseries lukt ook altijd alles. Maar in de praktijk is dat niet zo. Niet alle zaken worden opgelost en dat moet als je bij de politie werkt kunnen accepteren.”
Misdaadcollege | dinsdag | NPO 1 | WNL | 21.25
