Het nieuwe televisieseizoen is pas net begonnen en de eerste talentenjachten zijn al weer vol op gang. So you think you can dance, Popstars, The voice, ieder programma heeft maar één doel. De beste zanger/danser/talent in het algemeen vinden van de lage landen.
Talentenjachten bestaan eigenlijk al sinds het begin van televisie in Nederland. Het begon onschuldig: mensen konden hun talent laten zien, het publiek klapte en het talent ging weer af. Geen jury's, sms'jes of telefoontjes naar de studio. Gewoon laten zien wat iemand kon en dat was het dan.
Soundmixen
Een van de eerste talentenjachten waarin iemand echt wat kon winnen, was de – inmiddels legendarische – Soundmixshow. Onbekende, maar getalenteerde mensen deden een bekende artiest na. Een deskundige jury onder leiding van Jaques d'Ancona sprak zijn oordeel en de winnaar van de aflevering mocht naar de finale.
In de laatste finales kreeg ook het Nederlands publiek een stem door middel van 'televoting'. Dit was een daverende succes en de eerste keer werd het volledige telefoonnetwerk platgelegd. Het werkte blijkbaar; mensen vonden het fijn om inspraak te hebben.
Beroemd
Een aantal zangers in Nederland is ooit zijn of haar carrière begonnen bij Henny Huisman: Marco Borsato deed in 1990 de – in Nederland nog steeds praktisch totaal onbekende – zanger Billy Vera na. In 1993 schreef hij pophistorie met 'Dromen zijn bedrog' en zette hij zichzelf definitief op de Nederlandse popkaart. Maar ook Edsilia Rombley, Glennis Grace, Gerard Joling en Helmut Lotti begonnen hun loopbaan in de Soundmixshow. In 2002 was de Soundmixshow definitief ten einde, en kwam RTL met Idols op de proppen.
Een show die in dezelfde lijn ligt, is 'Una Voce Particulare'. Wederom amateurs die een bekende stuk muziek zingen. Ditmaal niet uit het poprepertoire, maar klassieke muziek of een stuk uit een musical. De jury beslist en de prijs is de titel La Voce Particolare – de bijzondere stem – en een wisselbeker.
Carrière als prijs
Vanaf 2002 is er een lange lijst van programma's langsgekomen die min of meer op hetzelfde neerkomen. Prijs is niet meer een beker en eeuwige roem, maar de start van een hopelijk succesvolle carrière in de lijn van het programma. Daarbij is ook het voortraject ineens zichtbaar geworden en heeft het publiek een veel grotere stem in wie er uiteindelijk wint. Hierdoor is het karakter van talentenjachten op televisie volledig veranderd.
Van mensen die als hobby graag zongen en dat wilden laten zien, zijn het nu mensen die tijdens de duur van het programma van normaal mens moeten veranderen in artiest, inclusief alles wat daarbij hoort. Kandidaten zijn al beroemd voordat ze ook maar iets professioneel hebben gedaan.
Na afloop van een reeks is het altijd maar de vraag of een winnaar een blijvertje is of de zoveelste eendagsvlieg. Programma's wekken de indruk dat succes maakbaar is. Iedereen kan zanger worden, zolang je maar een beetje kunt zingen en 'het' hebt. Wat dat 'het' is, is een raadsel.
Echte roem?
Aan de andere kant is uit een recent Televizier.nl onderzoekje gebleken dat het publiek niet zo heel zwaar tilt aan de plotselinge roem van de kandidaten. Ruim de helft van de respondenten gelooft niet in het maatschappelijk belang van de vele talentenjachten. Slechts een kwart van de mensen vindt dat talentenjachten nut hebben, omdat er sterren uit voort komen.
Het aandeel sterren dat is voortgekomen uit de talentenjachten van de afgelopen jaren is overigens gering. Jamai won de eerste Idols en heeft uiteindelijk een mooie loopbaan in de muziek gekregen. Niet primair als popzanger, maar als musicalartiest. Had hij dit ooit bereikt zonder Idols? Misschien, hij heeft namelijk talent genoeg. Maar het had zeker langer geduurd en het televisieprogramma is in die zin een goede start geweest.
Op zoek naar...
Uitzondering op de regel vormt de 'Op zoek naar...' serie van de Avro, die zoekt naar iemand die de hoofdrol kan spelen in een nieuwe musical. De meeste deelnemers hebben al redelijk wat sporen in musicalland verdiend en hebben stuk voor stuk in ieder geval een gedegen opleiding gevolgd. Er wordt ook niet gezocht naar een ster, maar naar de invulling van een rol. Eigenlijk een open castingcall, waarbij het hele proces zichtbaar is gemaakt.
Voor nu is er komende seizoen weer genoeg talent en nontalent te bewonderen. Programma's zat die vol mensen zitten die geloven in hun eigen kunnen, hun eigen ster-zijn. Voor velen zal die droom binnen een minuut in duigen vallen, voor een aantal duurt dat iets langer.
Hoeveel van hen zullen kunnen leven van hun passie? Hooguit een paar. De rest zal binnen een aantal jaar weer een gewone anonieme Nederlander zijn. Het publiek onthoudt dat het programma leuk was, maar wie nu de winnaar was? Geen idee meer, aangezien dat ándere programma ook alweer nieuw talent de wereld in heeft gestuurd.
