Wat weten wij eigenlijk van De Gouden Eeuw, die glorietijd uit de geschiedenis van Nederland? Hans Goedkoop duikt dieper in de geschiedenis.
Dat er een nieuwe tv-serie is over de geschiedenis van Nederland komt door oud-premier Jan Peter Balkenende.
Of vooral door zijn forse uitglijder in 2006. „Laten we blij zijn met elkaar!”, riep hij in 2006 tijdens de Algemene Beschouwingen tegen kritische oppositieleden. „Laten we zeggen: Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit, over grenzen heen kijken, dynamiek! Toch?’"
Zijn opmerking werd in de Tweede Kamer met hoongelach ontvangen. De dagen erna stonden kranten en blogs vol met verwijzingen naar de rooftochten, onderdrukking en uitbuiting die de Verenigde Oost-Indische Compagnie op haar geweten heeft.
Hans Goedkoop
Dit zette Andere tijden-presentator Hans Goedkoop aan het denken. „In Nederland vinden we het al snel chauvinistisch om te veel bij de Gouden Eeuw stil te staan”, zegt hij. „Als we er al aandacht aan besteden, zijn we geneigd vooral de slechte kanten te benadrukken. Maar buitenlandse historici roemen die periode als het begin van de wereldhandel.”
„Amsterdam was destijds het New York van de wereld. Het was een zinderende tijd in een zinderend land. Ik dacht: zou het niet mooi zijn om eens met de blik van buitenlandse historici naar onze eigen geschiedenis te kijken?” Daarmee was het idee voor de serie De Gouden Eeuw geboren.
VOC
In de dertien afleveringen van veertig minuten leggen de makers telkens een link tussen het heden en de meest welvarende periode uit de Nederlandse geschiedenis (1602-1702). Hans Goedkoop: „De VOC introduceerde in 1606 bijvoorbeeld de aandelenhandel. Deze nieuwe manier om een bedrijf te organiseren, zie je terug in het bedrijfsleven van vandaag de dag.”
Over lijken
De redactie van het programma laat de donkere kanten van de Gouden Eeuw niet onbelicht. Neem de vijfde aflevering, gewijd aan de grote man achter de VOC, Jan Pieterszoon Coen. Het was zijn taak om in de Oost een monopolie te vestigen in specerijen.
De uitzending maakt duidelijk dat hij daarbij letterlijk over lijken ging. Bij een expeditie op de Banda-eilanden werd bijna de volledige inheemse bevolking uitgemoord. Hans Goedkoop bezoekt deze eilandengroep en praat met lokale historici.
„Het was echt niet allemaal goud wat er blonk in de Gouden Eeuw”, weet hij. „Maar de dynamiek, de energie, het lak aan alles hebben, de wil om alles aan te pakken en te gáán: het is moeilijk om daar niet voor te vallen. Ik heb me door de energie van die tijd laten besmetten, zonder de pijnlijke kanten over het hoofd te zien.”
