Elke dag maakt de Stichting Kijkonderzoek de kijkcijfers bekend, maar het lijkt soms zo’n gegoochel met cijfers! Hier lees je hoe SKO meet en vertelt presentator Klaas van Kruistum hoe hij met kijkcijfers omgaat.
Programma’s als Wie is de Mol? en Flikken Maastricht trekken elke week miljoenen kijkers en wanneer het Nederlands elftal op het veld verschijnt op een EK of een WK, zijn de kijkcijfers torenhoog.
Kijkcijfers
Je hebt je vast weleens afgevraagd hoe die cijfers precies tot stand komen, want niemand kan toch checken of jij gekeken hebt? Dat is helemaal waar. Bij de SKO weet niemand of jij de dag ervoor televisie hebt gekeken, tenzij je een kastje hebt gekregen dat alles bijhoudt.
Kijkmeters
Die zogenaamde kijkmeters zijn verspreid over 1235 huishoudens in Nederland en meten het kijkgedrag van ongeveer 2800 Nederlanders. Dat aantal is niet willekeurig tot stand gekomen. Op basis van verschillende zorgvuldige onderzoeken is het panel samengesteld. De groep bestaat uit mensen uit verschillende lagen van de bevolking. Op die manier probeert het panel een zo goed mogelijke weerspiegeling te zijn van de Nederlandse samenleving. Er zitten dus zowel mannen als vrouwen, hoger opgeleiden en lager opgeleiden in de groep van 2800.
Elk gezinslid
De kastjes registreren in een huishouden niet alleen óf er wordt gekeken en waarnáar er wordt gekeken, maar ook wíe er kijkt. Bij elke kijkmeter zit namelijk een afstandsbediening met allemaal knopjes. Elke persoon in huis heeft daarop een aparte knop. Daarmee meldt een gezinslid zich aan en weet het kastje wie er kijkt.
Kijkdichtheid
Een groep van 2800 Nederlanders is natuurlijk niet groot, vergeleken met de bijna 17 miljoen mensen die er in Nederland leven. Om tot een kijkcijfergetal te komen dat slaat op alle Nederlanders is daarom een rekensommetje nodig. Van een programma wordt de kijkdichtheid gemeten. Dat is het gemiddelde percentage panelleden dat naar een programma kijkt en dat wordt per seconde gemeten. Vervolgens wordt dat kijkdichtheidscijfer vermenigvuldigd met het totaal aantal inwoners van Nederland. Zo krijg je de kijkcijfers.
's Morgensvroeg checken
De cijfers worden ’s nachts automatisch verstuurd naar een centrale computer, waardoor ’s ochtends vroeg alles bekend is. Programmamakers en presentatoren zitten dan al vroeg klaar om de kijkcijfers voor hun programma te bekijken. Zo ook Klaas van Kruistum, die op dit moment het programma Ik Kom bij je Slapen presenteert. (Andere programma’s die hij maakte zijn onder meer IJsstrijd en Bestemming Onbekend.)
Klaas van Kruistum
“Ik zit ’s ochtends zeker klaar om m’n kijkcijfers te checken. Ik kijk dan naar de algemene kijkcijfers, maar ook naar rapportjes, waarin je kunt zien hoe er tijdens de uitzending precies gekeken is", aldus Klaas. Programmamakers kunnen zo tot op de seconde precies zien op welke momenten mensen wegzapten en wanneer ze juist massaal bleven hangen. "Op die manier vind je dipjes in je programma. Dat heb ik bijvoorbeeld bij IJsstrijd wel handig gevonden. Toen merkten we dat er een moment in de uitzending was waarop mensen toch de neiging hadden om eens even verder te kijken.
Dan ga je met elkaar bespreken hoe je dat bepaalde moment anders in kunt vullen de volgende keer. Die volgende keer is soms pas het volgende seizoen: “Het lastige is altijd dat je negen van de tien keer alles al hebt opgenomen voordat de eerste aflevering op de televisie is. De tips worden dan meegenomen naar een volgend seizoen.”
Kritiek op de cijfers
Hoewel de kijkcijfers voor adverteerders en programmamakers erg belangrijk zijn, is er veel kritiek op de betrouwbaarheid van de cijfers die samengesteld worden op basis van het kijkgedrag van ‘maar’ 2800 Nederlanders. Klaas mengt zich niet zo in die discussie: “Je kunt er van alles van vinden, maar de realiteit is dat we nu met die cijfers te maken hebben.” Toch blijft het soms vervelend dat op basis van kijkcijfers een programma van de buis wordt gehaald. “Bestemming Onbekend is uiteindelijk niet doorgegaan, omdat het target qua kijkcijfers net niet gehaald werd. Uit onderzoek naar de impact die het programma op mensen heeft, bleek het wel heel hoog te scoren.”
Onder de huid
En die impact, dat is voor Klaas eigenlijk het belangrijkst. “Ik probeer een programma te maken dat op de een of andere manier onder de huid gaat zitten. Dat je ernaar kijkt en dat het iets met je doet. Dat het je verwondert, of blij maakt of een keer verdrietig, of dat het je laat nadenken. Daar ben ik naar op zoek, maken we het verhaal dat we moeten maken.”
Mooie programma's
Volgens Van Kruistum is bijna elke programmamaker, of hij nou bij de publieke omroep of bij de commerciëlen zit, uit op mooie programma’s. “Wij makers willen gewoon het mooiste programma maken dat we kunnen maken, daar ben ik echt van overtuigd!”
