Tekst: Vanessa Vunderink
Jonathan van Duijn, zoon van Flip en actrice Mies de Heer, was zeven jaar toen zijn oma in 1995 op 84-jarige leeftijd overleed. “Wat ik me vooral herinner, is een oude dame met een sigaret in haar mond. Zittend op een grote witte bank, omringd door haar katten en een fles wijn”, vertelt hij.
Kinderboeken
Net als veel leeftijdsgenoten groeide ook hij op met haar kinderboeken. Dat hij de kleinzoon van een Bekende Nederlander is, besefte hij toen nog niet. “Van ooms en tantes hoorde ik dat ze heel beroemd was, maar ik had geen idee wat dat betekende. Dat begreep ik pas op haar begrafenis, waar heel veel mensen waren die ik niet kende.” Na haar dood was Annie regelmatig onderwerp van gesprek in huize Van Duijn. “Als we met mijn ouders in Frankrijk zaten, in het oude huis van Annie, kwamen er altijd verhalen over haar naar boven. Vaak waren er ook vrienden van Annie en mijn ouders bij, die allerlei anekdotes vertelden.”
Interview
De interesse in zijn oma werd pas echt gewekt toen Jonathan op zijn 23ste een interview met haar las; het laatste interview dat Annie gaf. “Een prachtig artikel waarin ze op een grappige en scherpzinnige manier terugkijkt op haar leven. Toen dacht ik wel: wat ontzettend jammer dat ze er niet meer is.”
Televisiedebuut
Begin dit jaar werd Jonathan, in het dagelijks leven theatermaker, gebeld door Avrotros-programmamaker Clemens van der Grinten: of hij een documentaireserie over Annie wilde presenteren. “Daar heb ik wel een tijdje over moeten nadenken. Ik heb helemaal niets met televisie, sterker nog: ik heb niet eens een tv. Uit nieuwsgierigheid ben ik zijn serie 100 jaar Sonneveld gaan bekijken. Ik vond dat zo mooi gemaakt, dat ik toch ja heb gezegd.”
Presenteren
Daarvoor moest hij wel leren presenteren. “Ik heb een presentatietraining gevolgd bij Karin de Groot, oud-presentatrice van Spoorloos, en les gehad van George Groot. Die zat vroeger bij cabaretgroep Don Quishocking en helpt nu cabaretiers met het overbrengen van hun teksten. Dat doet hij op een heel leuke manier. Het grappige is dat hij een goede vriend van Annie was en van mijn ouders is; ik heb als klein kind zelfs op zijn schoot gezeten. Het was een hele klus om dat presenteren onder de knie te krijgen, maar ik vond het erg leuk en leerzaam.”
Anna
Uitgangspunt van de documentaire vormt de biografie Anna (2002) van Annejet van der Zijl. “Die had ik, voordat ik aan deze serie begon, nog nooit gelezen. Door dat boek ben ik heel veel over mijn oma te weten gekomen.” Van het boek werd een script voor de serie geschreven, waar Jonathan mee aan de slag moest. “Dat waren vrij literaire teksten, met woorden en zinnen die ik zelf nooit zou gebruiken. Dat werkte dus niet. We hebben die teksten herschreven alsof ze mijn gedachten waren, zodat ze wel natuurlijk over zouden komen.”
Levensverhaal
In vier afleveringen volgt Jonathan het pad van Annies leven en carrière. “We bezoeken alle plekken die daarin een rol speelden, en daar vertel ik haar levensverhaal. Voor mij was het heel bijzonder om op al die plekken te zijn en zo haar leven te herbeleven.” Is hij nog iets nieuws over zijn oma te weten gekomen? “Jazeker, over de ontstaansgeschiedenis van de liefde tussen Annie en Dick bijvoorbeeld. Ik ontdekte dat zij elkaar hebben ontmoet via een contactadvertentie in de Groene Amsterdammer. Heel bijzonder om zo’n advertentie van je eigen oma te zien.”
Onzeker
Wat hij vooral fascinerend vond: “Hoe zij uitgroeide van een stil, onzeker Zeeuws meisje tot Nederlands meest gevierde kinderboekenschrijfster en de koningin van de musicals. Die ontwikkeling vond ik heel interessant, ook omdat ik zelf kunstenaar ben. Je rolt in dingen die ervoor zorgen dat er andere dingen in gang worden gezet. In dat proces zit ik nu middenin.”
Jonge Annie
Door het maken van de documentaireserie heeft hij een vollediger beeld van Annie gekregen. “Ik kende haar alleen als oude vrouw. Ook in de meeste televisie-interviews is ze al op leeftijd, dus voor mij is ze altijd oud geweest. Nu heb ik ook een beeld van de jonge Annie; een meisje met onzekerheden en alles wat er bij jong-zijn komt kijken. Dat is een enorme verrijking. Deze serie heeft mij echt dichter bij haar gebracht.”
Annie M.G. Schmidt | dinsdag | AVROTROS | NPO 1 | 20.25
