Oud, maar nog lang niet versleten: dat geldt voor de detectiveserie Inspector Morse. Wekelijks genieten honderdduizenden kijkers van de moordzaken die de speurder op zijn bordje krijgt. En dat terwijl de afleveringen al in de jaren 80 en 90 voor het eerst op tv waren.
Vaste prik op de donderdag van RTL 8: Inspector Morse. De serie rond de nukkige speurder zorgt steevast voor een piek in de kijkcijfers van de zender. Hoe komt het dat die soms meer dan dertig jaar oude afleveringen nog zoveel bekijks trekken?
Colin Dexter
De belangrijkste reden voor het succes was ook al van toepassing toen de serie debuteerde: de moordmysteries zitten steengoed in elkaar. Ze zijn gebaseerd op de boeken van Colin Dexter, een van de populairste detectiveschrijvers van de afgelopen decennia. Dexter volgt de klassieke formule van het speurdersmysterie. Iemand wordt vermoord; er is een duidelijk afgebakende groep verdachten; aan het eind van het verhaal grijpt de speurder van dienst de dader in de kraag en legt hij uit wat het motief was. Van Agatha Christie tot Appie Baantjer: allemaal werken ze volgens deze methode. De kijker krijgt bij Morse wat hij of zij verwacht.
Klassieke rolverdeling
Ook de rolverdeling tussen de hoofdpersonen volgt het klassieke patroon. Er is een markante hoofdspeurder – niet per se de meest aimabele persoon – met een briljant brein. Zijn assistent is zijn tegenpool, iemand die de vragen stelt waarmee ook de kijker worstelt. Oftewel, een genie om te bewonderen en een gewone man met wie de kijker zich kan identificeren. Deze combinatie is terug te vinden in veel klassieke detectiveverhalen: Holmes heeft Watson, Poirot krijgt (soms) kapitein Hastings mee als assistent, en ook in een recentere reeks als Vera heeft het obsessieve titelpersonage van dienst een doodgewone jongeman als hulpje. De excentrieke, wat wereldvreemde Morse en volksjongen Lewis volgen deze succesformule.
Oxford
Een tot de verbeelding sprekende setting is een ander belangrijk ingrediënt voor een successerie; moordreeksen die zich afspelen in Vinex-wijken zijn op de vingers van een hand te tellen. De makers sturen hun speurders liever naar tropische eilanden (Death in paradise), het schilderachtige Britse platteland (Midsomer murders) of de Amsterdamse rosse buurt (Baantjer). Of in het geval van Morse: de wereldberoemde, eeuwenoude universiteitsstad Oxford, met markante hoogleraren en exotische wetenschappers als inwoners. Zowel binnen als buiten de muren van de universiteit krijgen Morse en Lewis zaken voorgeschoteld om de tanden in te zetten.
Cheers
Wat verder zo mooi is aan de universiteit van Oxford: het is een wereld vol tradities. Hier doet men de dingen nog op precies dezelfde manier als tachtig of tweehonderd jaar geleden. Dat een Inspector Morse-aflevering twintig jaar oud is, maakt op die schaal niet meer zo veel uit. Wat dat betreft is de reeks te vergelijken met de comedyserie Cheers: ook die vindt plaats op een plek waar de tijd heeft stilgestaan. De stamgasten van de typisch Amerikaanse bruine kroeg zitten er gevoelsmatig nu nog steeds. Dat deze serie eveneens uitentreuren is herhaald, is dan ook geen toeval.
John Thaw en Kevin Whately
Hoe goed het plot en de setting ook zijn, alles staat of valt met de uitvoering ervan, met de acteurs dus. De makers moesten op zoek naar een excentriek en eigenzinnig genie met als sidekick een nuchtere volksjongen, en kwamen uit bij John Thaw en Kevin Whately. Voor Thaw aan de slag ging in Inspector Morse had hij zijn sporen onder meer verdiend in de Britse misdaadserie The Sweeney. Kevin Whately trok de aandacht met zijn rol als Lewis-achtig personage in de Agatha Christie-verfilming A murder is announced. De twee bleken een schot in de roos. De serie viel geregeld in de prijzen bij Britse televisiegala’s en Thaw werd voor zijn acteerprestaties in 1994 zelfs geridderd.
Danny Boyle
Ook bij de zoektocht naar gastrollen wisten de makers vaak acteurs te strikken die bulkten van het talent, soms nog voordat ze definitief doorbraken. Zo waren de afgelopen weken al Michael Kitchen (Foyle uit de detectiveserie Foyle’s war) en Hollywood-acteur Sean Bean te zien. Ook voor de regie trokken ze regelmatig toppers aan, zoals de latere Oscarwinnaar Danny Boyle (Trainspotting, Slumdog Millionaire). De aflevering Masonic mysteries uit 1990 was een van zijn eerste grote projecten. Iets vergelijkbaars geldt voor scenarist Anthony Minghella (The English patient, The talented Mr. Ripley), die vroeg in zijn carrière Morse-afleveringen voor zijn rekening nam. De speurtocht naar toptalent van de makers was daarmee meer dan geslaagd.
Inspector Morse - donderdag. RTL 8 • 20.30 uur
