Interview: Jan Kooijman over Buitenlandse Gevangenissen

Jan Kooijman bezoekt opgesloten landgenoten in Buitenlandse Gevangenissen: Hollanders In De Cel. Dat is andere koek dan jureren in So You Think You Can Dance. Van een carrièremove wil Jan niet spreken, maar het serieuzere werk bevalt hem best.

Hoe heb je het maken van reportages in Buitenlandse Gevangenissen ervaren, met name in Zuid-Amerika?

"Het was heel heftig. Ik heb tal van schrijnende verhalen gehoord over de ellendige toestanden in gevangenissen in landen als Ecuador, Colombia, Panama en Bolivia. In het begin was het alsof ik een slechte Amerikaanse film binnen­wandelde. Alle clichés klopten: zwetende mensen, op elkaar gepakt in kleine cellen met vieze kleren aan die naar je schreeuwen en schietbewegingen maken met hun handen. Later wen je daaraan. Maar je beseft nog steeds heel goed waar je bent. Bij een interview tijdens het luchten sta je gewoon tussen de criminelen. Ik kan je verzekeren dat je je dan niet zo op je gemak voelt.”

Was het weleens te gevaarlijk om door te filmen?

"In Bogota, de hoofdstad van Colombia, zijn we in een beruchte drugsbuurt geweest. Daar stonden we op een plein met alleen maar junks. Iedereen was er verslaafd. Een gevaarlijk plekje. Kort daarvoor was er nog geschoten op een Zwitserse filmploeg, terwijl die politie­bewaking had gekocht. Maar ja, je loopt daar met een dure camera rond. Er zijn allicht figuren bij die denken: als we die te pakken krijgen, hebben we weer een maand onze shots. Toen het te dreigend werd, was het ook: ‘Busje in! Gauw wegwezen hier’.”

 Heb je Joran van der Sloot ook opgezocht in zijn cel?

"Dat zou ik fantastisch hebben gevonden, maar daar kom je niet bij. Hij zit in Peru in een zwaarbewaakte gevangenis. Het wás al zo’n ingewikkeld programma om te maken. Je hebt veel instanties nodig die ja moeten zeggen. En in Zuid-Amerika kan vandaag een ja morgen een nee zijn. Het is trouwens nooit een optie geweest om bij Joran langs te gaan. Hij zit vast voor moord. Wij hebben ons beperkt tot mensen die met drugs zijn gepakt of het slachtoffer zijn van een mis­verstand. Geen moordenaars of plegers van seksmisdaden. Daar kun je je als kijker niet zo simpel mee identificeren.”

Wat vonden de gevangenen ervan om bezoek te krijgen uit Nederland?

"Ze waren allemaal blij om ons te zien. Konden ze eindelijk weer Nederlands praten en hun verhaal vertellen. In de gevangenis kunnen ze moeilijk communiceren omdat ze de taal van het land niet spreken. Ze hopen dat hun dossier bij Buitenlandse Zaken wat hoger op de stapel komt, zodat ze meer kans maken op overdracht naar Nederland. Zo’n gesprek op tv kan daarbij helpen. Ze zijn heel open geweest. Over wie ze zijn, wat ze hebben gedaan, over de verschrikkingen die ze moeten doorstaan...”

Zit er een waarschuwende ondertoon in de serie? 

„Indirect wel, maar niet met een opgeheven vingertje. Als acteur leer je dat je rode rozen niet rood moet kleuren, dat je het er niet te dik bovenop moet leggen. Dat is hier ook van toepassing. De beelden spreken voor zich. Soms zijn ze erin geluisd, soms is het hun eigen schuld. Er zijn ook mensen die toegeven dat ze schuldig zijn. Ze hadden alleen niet voorzien dat het zo zou aflopen en zeggen dat ze heel erg dom zijn geweest. Daar hoef je ook niets meer aan toe te voegen.”

Is het wat jou betreft voor herhaling vatbaar?

„Zeker. Net als Levenslang Met Dwang, dat op 2 maart weer begint. Ik ben blij dat ik van RTL de kans krijg om dit soort programma's te doen. Ik voel me er lekker bij. Acteren, die dansprogramma’s en de medepresentatie van RTL Boulevard hoop ik ook te blijven doen, maar ik merk dat ik het fijn vind om mensen te spreken en hun verhalen aan te horen. Luisteren en op het juiste moment even instappen. Dit programma is meer inhoudelijk, het sluit aan op wie ik ben. Ik vind het heel prettig dat ik daar mijn draai in heb gevonden.”

Buitenlandse Gevangenissen: Hollanders In De Cel is elke dinsdagavond om 21.30 uur te zien bij RTL 5. So You Think You Can Dance komt op woensdagavond om 20.30 uur op dezelfde zender.