Katja Schuurman en Daan Nieber over Van A naar B

Tekst: Bea Kastrop

Hoe werkt het?

In Van A naar B rijden Katja Schuurman en Daan Nieber als taxichauffeurs in zes etappes van Sint-Petersburg in Rusland naar Nederland. Alle passagiers mogen gratis met hen meerijden en elke kilometer met een passagier levert hen 0,25 cent op voor benzine en levensonderhoud. Daan en Katja leren zo de lokale bevolking kennen en reizen langs unieke plekken. De winnaar van elke etappe krijgt een aanwijzing die leidt naar de exacte finalelocatie in Nederland. Degene die als eerste hier aankomt, is de winnaar van Van A naar B.

Katja:

Welke ontmoeting maakte indruk?

“Vaak kwam ik door de mensen die ik ontmoette op bijzondere plekken terecht. Zoals in Duitsland, waar een asielzoeker me meenam naar het oude gebouw waar hij met zijn vrouw, kind en andere asielzoekers woonde. In Sint-Petersburg kwam ik een groepje Nederlanders tegen die aan ijszwemmen deden. Ik ging met hen mee en was verbijsterd toen ik een oudere dame heel relaxed baantjes zag trekken in een wak in het ijs! Ik ben er ook in gegaan … Dat vond ik wel bijzonder om mee te maken.”

Welke plek zal je niet snel vergeten?

“Kaliningrad. Dat is een superrijke Russische enclave, ingeklemd tussen Litouwen en Polen. De wachttijden zijn dramatisch bij de Russische grenzen. Toen we Rusland verlieten, hebben we een hele nacht voor de grens gestaan. Al die opnameapparatuur in de auto vonden ze sowieso verdacht. Bij Kaliningrad stonden we opnieuw voor een Russische grens. We konden omrijden, maar ik ben blijven wachten en het was de moeite waard. Want eerder was ik bevestigd in het hele grijze Sovjet-idee dat ik had, maar in Kaliningrad is het alsof je zo Las Vegas binnenrijdt. Rijkdom alom. Dure kleren, ­grote wagens, veel verlichting. Heel verrassend.”

Dieptepunt?

“Het waren verschrikkelijk lange dagen. Dat zie je wel aan de wallen onder onze ogen aan het einde van de race. Op een gegeven moment – ik was doodmoe – kwam ik in een sneeuwstorm terecht. Al die sneeuwvlokken op de ruit werkten hypnotiserend en mijn ogen vielen bijna dicht. In mijn auto zaten camera’s, dus de crew, die in een busje achter mij aanreed, zag op de monitor wat er gebeurde. Dat is het enige moment geweest dat iemand anders het stuur van me heeft overgenomen, omdat het echt niet meer ging.”

Vreemde talen, geen tolk, hoe doe je dat?

“Het leverde hilarische momenten op. Als bij de spoorwegovergang het knipperlicht aanstaat, betekent dat bij ons dat je moet stoppen. In het land waar ik was, betekende het juist doorrijden. Om het nog erger te maken dacht ik dat een bepaald woord ‘stop’ betekende, terwijl het doorgaan betekent. Dus naar mijn idee riep mijn passagier: ‘Stop!’ En toen ik stopte riep ze: ‘Nee! Stop! Stop! Stop!’ Kun je je er iets bij voorstellen?

Daan:

Welke ontmoeting maakte indruk?

“Ik had een heel mooi gesprek met een geitenboer in Estland. Toen hij geboren werd hoorde zijn land nog bij de Sovjet Unie, terwijl het huidige Estland lid is van de Europese Unie. Hoewel hij
de voordelen ziet, praatte hij ook met een soort weemoed over de ­geborgenheid en zekerheid van de Sovjet-tijd. Hij zei: ‘Je had toen veel minder dan nu, maar wát je had, zou je altijd houden. Nu heb ik meer, maar ik kan het ook zomaar verliezen.’ Hij miste ook de ­hogere cultuur op tele­visie die voor een groot deel was ­in­geruild voor pulp en soapseries. Dat hele idee van ­geboren worden in een land dat nu niet meer bestaat, vond ik heel ­interessant.”

Welke plek zal je niet snel vergeten?

“We waren op Rügen, een eiland in voormalig Oost-Duitsland. Daar ligt langs de kust een kilometerslang gebouwencomplex: Prora. Overweldigend, zo groot. De nazi’s wilden daar ooit een vakantieparadijs voor nationaalsocialistische arbeiders maken, maar zover is het nooit gekomen. De Oost-Duitsers hebben het als kazerne gebruikt en tegenwoordig zijn er luxe privéwoningen en vakantieappartementen in ondergebracht. Er hebben zich daar zulke bizarre wendingen voorgedaan. Ik hou erg van die politiekhistorische onderwerpen.”

Dieptepunt?

“Wat zowel een hoogte- als een dieptepunt was is mijn interview met Lech Walesa, Nobelprijswinnaar en voormalig president van Polen. Hij is toch zo’n beetje degene die het communisme in Polen op de knieën heeft gekregen en ik verheugde me op het interview. Hij bleek een nogal botte, onaardige meneer te zijn. Hij wilde ook geen gratis ritje in mijn taxi.”

Vreemde talen, geen tolk, hoe doe je dat?

“Ik heb er een paar leuke misverstanden door mee­gemaakt. Zoals met het oude Russische dametje dat me iets vertelde over een kerk waar we langsreden. Zij begreep dat ik naar het bouwjaar van de kerk vroeg, maar ik vroeg hoe oud zij zelf was. Toen ze het jaartal opschreef was ik verbijsterd. Ik heb tien minuten lang gedacht dat ik naast een 111-jarige zat. Uiteindelijk ben ik er wel achter gekomen.”

Van A naar B - vrijdag, 21.35 • NPO 1