Sinan Can bracht het afgelopen jaar door in vier verschillende Europese achterstandswijken. Hij schrok van wat hij zag, maar houdt ook hoop: “We zijn in staat om de situatie te verbeteren.”
Een jaar lang dompelde Sinan Can zich onder in het harde leven van de bewoners van de armste wijken van Londen, Stockholm, Parijs en Brussel.
Breuklijnen
In de BNNVARA-serie Breuklijnen krijgt de kijker inzicht in het leven binnen deze no-gozones. Een voorwaarde voor Sinan bij het maken van de documentaire was dat hijzelf van binnenuit kon ervaren wat het betekent in zo’n wijk op te groeien en te wonen. Om te zien hoe er dagelijks met de daar heersende wanhoop wordt omgegaan en of er nog kansen liggen. Hij betrok een woning midden in de wijk, dronk thee bij gezinnen en won hun vertrouwen. Hij kwam op plekken waar de armoede het grootst is en de werkloosheid het hoogst, maar ontmoette ook rolmodellen die de hoop niet willen opgeven.
Sinan Can
Sinan Can heeft zelf een migratieachtergrond. “Maar ik ken dat perspectiefloos leven niet. Mijn jeugd in Nijmegen was fijn. Ik woonde in een multiculturele wijk waar ik niet gediscrimineerd werd en er geen heibel was om mee te dealen. Wat ik dáár zag was opgestapelde problematiek door huisvestings- en onderwijsproblemen, extreme armoede, een verpauperde infrastructuur en veel criminaliteit. Bovendien bemoeit de overheid zich minimaal met wat er in deze wijken gebeurt. Met als gevolg een parallelle samenleving, een eigen wereld. Door dit contrast in hun en in mijn leven, besef ik des te meer dat ik uit een bubbel kom en veel geluk heb gehad.”
De harde werkelijkheid is Can in de serie niet uit de weg gegaan. “Samen met cameraman Bruce Amende en regisseur Daniëlle van Lieshout hebben wij geprobeerd een realistisch beeld te schetsen en dat was soms heel confronterend. Zo dacht ik in Parijs regelmatig, is dit echt Europa? Zo beroerd leefden de mensen daar. En in Londen zag ik hoe islamitische leiders de vrijheid van godsdienst in de wijk probeerden te veranderen. Naast deze verontrustende situaties kwam ik gelukkig ook hoopvolle verhalen van bewoners en hulpverleners tegen.”
Bijzondere ontmoetingen
Eén van hen is de 26- jarige Sofiane Bouamrane. “Een intelligente Fransman die constant moet opboksen tegen vooroordelen. Hij krijgt afwijzing na afwijzing op de vele sollicitatiebrieven die hij stuurt. Toch geeft hij de moed niet op; sterker nog, hij is er voor anderen. Samen met zijn vrienden reist hij elke maand vanuit de banlieue naar hartje Parijs om daar met dak- en thuislozen in gesprek te gaan en hen eten te brengen. Je ziet bij hem geen verbittering en dat ontroert mij en ik gun hem het beste.”
Een andere grote ster uit de serie is volgens Can de Zweedse politieagente en nachtmoeder Rissa Seidou. “Zij is prachtig omdat bij haar alles samenkomt. Ze vertegenwoordigt het overheidsapparaat, ze is moedig, genuanceerd en gelooft dat ze verschil kan maken, hoe klein ook. Haar vader is een zwarte Afrikaanse moslim, haar moeder is christelijk opgevoed en ze heeft een witte, joodse echtgenoot. Rissa staat voor democratie, gelijkheid, vrijheid en is het rustpunt van de wijk. Zij is de schoonheid waar het zo lelijk en wanhopig is.”
Gesprekken met haar gingen over het leed dat ze zagen, maar ook over de overtuiging dat een mens het waard is om gered te worden en een kans te krijgen. “Mensen als Rissa heb ikzelf nodig om niet verbitterd te raken. We lijken op elkaar, wat zij daar doet, probeer ik te doen als onderzoeksjournalist met mijn documentaires. Met de overtuiging dat elk mens een rafelrandje heeft en soms verandert en soms niet. Gelukkig kwam ik in de andere steden ook mensen zoals zij tegen.”
Achterstandswijken in Europa
De documentairemaker denkt dat ondanks alles het tij nog te keren is. “We zijn in staat om het te verbeteren, maar dan moeten we dat wel willen. Dan hebben we geen visieloze politici nodig, maar mensen die durven. Je moet je als land afvragen waar je naartoe wil. We moeten voorkomen dat wijken verder gaan verloederen. Ik hoop dat Nederlandse beleidsmedewerkers naar onze serie kijken, zodat ze beseffen dat we dit soort wijken nooit in ons land moeten laten ontstaan. Natuurlijk zijn de mensen in die buurten zelf ook verantwoordelijk om hun omgeving leefbaar te houden. Daar spreek ik ze ook op aan, net als ik de overheid aanspreek, maar als ik een ding heb geleerd is dat we moeten voorkomen dat instanties zich terugtrekken en het opgeven.”
Wat hem het meest aangreep is het besef dat je bijna kansloos begint als je in die wijken geboren wordt. “Er wordt bijna niet naar je omgekeken en je komt legio problemen tegen die het nodige verdriet en vele teleurstellingen oplevert. Zie dan maar een nieuwe Einstein te worden, terwijl het niet ondenkbaar is dat die er zomaar rondloopt.”
Breuklijnen is van 26 t/m 29 september 2022 dagelijks om 22:15 uur te zien op NPO 2.
