Italiaans familiedrama in La Famiglia

In de nieuwe Avrotros-dramaserie La famiglia speelt actrice Ariane Schluter de rol van Marloes Esposito, die samen met haar Napolitaanse echtgenoot Salvatore een Italiaans restaurant runt in het provinciedorpje Lingedijk. Schluter: “La famiglia is een familiedrama met goed uitgewerkte karakters én het is tegelijk heel spannend. Er gebeurt zoveel. Er zijn grillige plotwendingen en geestige zwart-komische situaties waar scenarioschrijver Maria Goos om bekend staat. Ik vind haar fantastisch. Ze is onnavolgbaar in hoe ze schrijft.” 

Als jongverliefd stel zetten Marloes en Salvatore vijfentwintig jaar geleden hun restaurant Il Baffo op met financiële steun van schoonvader Giancarlo. Hij is een typische Napolitaanse ritselaar. Giancarlo vluchtte zijn zoon achterna en runt met wat andere familieleden een incassobureau in de kelder van Il Baffo. Dat zorgt voor wrijving. Er komen namelijk nogal wat dubieuze gasten over de vloer. Schluter: “Marloes doet haar best om het thuis zo gewoon en gezellig mogelijk te houden. Ze weet dat haar schoonfamilie het niet zo nauw neemt met de wet, maar ze wil dat gewoon niet zien.’ Wanneer oude bekenden van schoonvader Giancarlo naar Nederland komen om een openstaande rekening te vereffenen, beginnen de problemen voor Marloes en haar gezin pas echt. Het idee voor La famiglia komt niet van Maria Goos maar van Lucio Messercola. Hij is een van de jongste dramaproducenten van de Benelux en is zelf half Italiaans. Messercola: ‘Mijn moeder is Nederlandse en mijn vader Napolitaans. Ik ben hier opgegroeid in het Italiaanse restaurant van mijn ouders, tussen de Italianen. Binnen diezelfde arena speelt deze serie zich dus af.’ 

Geen clichés over Italianen

Met zijn basisidee klopte hij vier jaar geleden eerst bij de AVRO aan en ging daarna pas op zoek naar een scenarioschrijver. ‘Bij een serie over Italianen in Nederland loop je het risico dat het clichématig wordt; je krijgt al snel te maken met pizza di poepie-achtige taferelen. Dat wilde ik niet. Daarom had ik behoefte aan iemand zoals Maria Goos, die goed is in het creëren van echte mensen en het schrijven van steengoede en originele dialogen. Zij had toen net Volgens Robert geschreven en ik was fan van haar. Ik dacht dat het een goede match zou zijn.’ 

Goos dacht daar heel anders over. ‘Ik vond Lucio in het begin zo raar,’ vertelt ze. ‘Hij was ongelooflijk beleefd. Dat was ik niet gewend van een jongen van zijn leeftijd. Hij was pas drieëntwintig en hij wilde die serie nog zelf produceren ook! Ik dacht: maar dit kan toch helemaal niet?! Ik heb lang aan dat idee moeten wennen. We hebben wel tien keer samen geluncht voordat ik overtuigd was.’ Als scenarioschrijver heeft Goos veel ervaring met het thema familie, maar niet met de Italiaanse cultuur. Goos: ‘Maar de Napolitaanse familie waar Lucio vandaan komt en mijn familie in Breda hebben grote overeenkomsten. Het zijn beiden volkse milieus en eigenlijk is volks over de hele wereld hetzelfde. De leefomstandigheden zijn anders maar het emotioneel en primair reageren op dingen is eigenlijk internationaal en dat was voor
mij gelukkig heel herkenbaar.’

Fonetisch teksten leren

De serie is deels in Nederland en deels in Italië opgenomen. Behalve acteurs als Ariane Schluter, Teun Kuilboer en Joke Bruijs bestaat de cast ook uit enkele volbloed Italianen. Schluter: ‘Erg goede acteurs. Het was alleen maf dat ik zelf geen woord Italiaans spreek en zij geen Nederlands of Engels. Vaak zat je tussen de scènes door zwijgend naast elkaar met je handen uit te drukken hoe lekker het eten was of zo. Maar het was wel heel leuk om scènes met hen te spelen. Ik studeerde mijn eigen Italiaanse teksten fonetisch in. Eigenlijk speel je dan alleen maar op de emotionele onderstroom. Woordelijk versta je het toch niet, maar je voelt wel wat de ander speelt. Op een gegeven moment waren er scènes waarbij die Italianen heel intimiderend moeten zijn. Het feit dat je het ook nog eens niet verstaat maakt het des te heftiger.’ De Italiaanse acteurs komen uit Napels, net als de familie van producent Messercola. ‘Het was zo grappig toen we die mannen gingen casten. Ze kwamen naar Nederland voor een medische check. Ik haalde ze op van Schiphol. In de auto tikte eentje op een gegeven moment op mijn schouder en gaf me een envelop. Ik dacht: oh ja, de papieren met de medische documenten van Italië. Maar er zat geld in. Ik zei heel naïef: “Nee, joh, die medische keuring betalen wij.” Hij keek bezorgd naar de andere acteurs en zei toen tegen mij: “Maar als we niet betalen mislukt die keuring.” Toen viel bij mij het kwartje: “Ho eens even, wil je die keuringsarts omkopen?” Maar zo gaat dat dus in Napels. Je gaat niet naar de dokter voor een medische keuring zonder iets bij je te hebben. Je gaat ook niet naar een gemeentebeambte zonder een envelopje met geld. Die mentaliteit speelt ook een grote rol in deze serie.’ 

Op Napolitaanse wijze

Het verhaal dat Maria en Lucio willen vertellen gaat niet zomaar over culture verschillen binnen een Italiaans-Nederlandse familie. Er is een diepere laag. Goos: ‘Het verhaal is eigenlijk een metafoor voor de huidige maatschappij. Het gaat erover dat we ook in Nederland steeds minder leunen en vertrouwen op justitie en de overheid, en des te meer op onze eigen familie. Daarin loopt Italië talloze jaren voor op ons. Maar het zit hier al veel meer in ons systeem dan we denken. Veertig jaar geleden was het ondenkbaar dat je geen aangifte zou doen als je fiets was gestolen. Nu gaat bijna niemand daarvoor nog naar de politie.’ Lucio: ‘Eerder jat je een fiets terug. Dat is in Napels normaal. Wat ik zo interessant vond toen ik zelf opgroeide: Napolitanen regelen de dingen zoals ze in Napels geregeld worden. Ook als je – zoals in het geval van mijn onlangs overleden vader – al 38 jaar in Nederland woont. Ik kon me er soms voor schamen dat het ritselen er zo makkelijk en haast vanzelfsprekend aan toe ging. Terwijl mijn huidige vriend, die oer-Hollands is, daar erg om moest lachen en dat grappig vindt aan Italianen. Ik vond dat een heel interessante tegenstelling. Daar wilde ik iets mee en vanuit dat idee is La famiglia ontstaan.’

Het familiegevoel van Joke Bruijs 

Bruijs heeft genoten van de opnames. Vooral vanwege het familie­gevoel op de set. “Ik koester altijd de mensen met wie ik werk. Dat is misschien de reden dat ik nooit een eigen gezin heb ­gemist. Ik kan die liefde niet delen met nog een kind thuis. Ik doe alles 100%. Dat geldt ook voor de cast van La famiglia, en bij deze groep ­zeker. Het was zo’n feest om aan de serie te werken! Ik werd gevraagd en was nog heel druk met De Oase Bar (een toneelstuk met Gerard Cox) maar toen ik hoorde dat Maria Goos het had geschreven, wilde ik niet weigeren. Ze zeiden toen ik was aangenomen: ‘Eén ding: je bent eigenlijk te jong, we gaan je wel ouder maken.’ Toen ik de opnamen ­terugzag, dacht ik: zó, dit is wel confronterend.

La Famiglia, donderdag 20.30 uur, NPO 1

Geschreven door Ernest Marx