Cornald Maas over Toon Hermans

Tekst: Bea Kastrop

Wie kent niet Toon Hermans’ fantastische conferences en zijn even ontroerende als eenvoudige liedjes en gedichtjes? Toch leren we hem door 100 Jaar Toon Hermans op een andere manier kennen, vertelt Cornald Maas, die de vijfdelige serie presenteert. “Je gaat veel meer snappen van zijn drijfveren. Hij moest zich bewijzen voor zijn omgeving. En de offers die hij en zijn vrouw Rietje daarvoor moesten brengen waren groot. Twee van zijn drie zoons hebben een tijd op kostschool gezeten, omdat vader thuis niet gestoord kon worden bij de voorbereidingen voor zijn shows.”

Vijf cabaretiers

In 100 jaar Toon Hermans treden vijf cabaretiers in Toons voetsporen. Karin Bloemen reist in de eerste aflevering af naar Toons geboortedorp Sittard en komt daar meer te weten over zijn moeilijke jeugd en zijn droom om artiest te worden; Martine Sandifort neemt in Amsterdam en Rotterdam onder andere Toons beginjaren en zijn relatie met zijn grote liefde Rietje onder de loep;

Richard Groenendijk in New York

Alex Klaasen belicht Toons doorbraak in Nederland en reist in zijn voetsporen naar Wenen, waar Toon zijn Europese doorbraak beleefde. In New York onderzoekt Richard Groenendijk waarom Toon afhaakte vlak voor zijn Broadway-debuut, en Lenette van Dongen duikt in de succesperiode van de onemanshows, maar ziet ook een depressieve man die zijn Rietje verliest. Allemaal praten ze met Cornald Maas over hun fascinatie voor de man die door velen wordt gezien als de allergrootste cabaretier die we ooit hadden.

Ongelooflijk gevoel voor timing

Cornald Maas deelt die fascinatie: “Schijnbaar achteloos en schijnbaar improviserend zette hij tot in de puntjes verzorgde shows neer. Toon Hermans was in staat om mensen van alle leeftijden en alle gezindten aan te spreken. Dankzij zijn grote talent dat te maken had met zijn ongelofelijke gevoel voor timing. Hij zorgde voor verbinding en voor een soort gemeenschapszin. Dat kwam ook doordat zijn humor nooit beledigend was. En daarbij kwam dat je voelde dat zijn conferences heel veel met hemzelf te maken hadden. Het was niet bedacht, maar kwam van binnenuit.

Snieklaas

Een mooi voorbeeld is die geweldige conference over ‘Snieklaas’. In de serie wordt duidelijk dat het werkelijk zo geweest is dat hij als kind geen cadeautjes kreeg; Vader Hermans verloor zijn baan en zijn aanzien, en het gezin verkaste van een luxueuze villa naar een ander huis en weer een ander huis. Op een gegeven moment heerste er grote armoede in het gezin.”

Broadway

“Kijkers zullen de méns Toon Hermans door de serie beter leren kennen”, verwacht Cornald Maas. “Toons vader stierf jong en zijn moeder wilde niet dat hij artiest zou worden. Hij heeft zich echt waar willen maken ten opzichte van zijn ouders en ten opzichte van zijn armoedige achtergrond. Dat had ik niet zo scherp op mijn netvlies. Wat ik me ook niet realiseerde is dat hij in Amerika zó dicht bij een doorbraak is geweest. Ik wist wel dat het Amerika-avontuur niet gelukt was, maar het blijkt dat hij al een contract had getekend om op Broadway te gaan spelen. En toen haakte hij toch nog af. Ik denk dat het toch een hoge mate van onzekerheid is geweest. Dat hij toch diep van binnen altijd die kleine jongen bleef die hij was.

Wenen

In de serie bezoekt Richard Groenendijk plekken waar Toon gespeeld zou hebben op Broadway. Je ziet letterlijk waar hij groot zou zijn geworden in Amerika. Die onzekerheid van Toon speelde hem ook in Wenen parten, waar hij een voorstelling speelde en dacht dat het niks was. Tot hij de volgende dag in de krant las dat iedereen laaiend enthousiast was. Hij is daar in sneltreinvaart ongelofelijk populair geworden. In een andere taal nota bene! We laten archief-materiaal zien van Mies Bouwman die hem in Wenen komt interviewen en namens Nederland zegt: ‘Toon, we missen je. Wanneer kom je weer terug?’”

Cornald Maas

Voor Cornald Maas heeft deze serie ook nog een bijzonder persoonlijk tintje. De allereerste keer dat hij als jongen van elf naar het theater ging, ging hij naar Toon Hermans. Maas: “En nu interview ik voor dit programma cabaretiers die in zijn voetsporen zijn getreden en presenteer ik vanaf januari weer Volle zalen, een programma over podiumkunsten. Dat geeft me bijna een gevoel alsof de cirkel rond is.”

100 jaar Toon Hermans, vanaf donderdag 14 december 21.10 NPO 2