Ria Bremer wordt volgende week 78, is mantelzorger voor haar man, en barst nog van de ideeën voor nieuwe programma’s. Deze week verbaast en verwondert ze
zich over de medische wetenschap in Anatomische les met Ria Bremer.
Tekst: Bea Kastrop
U struint met medisch historicus Mart van Lieburg musea en bibliotheken af, op zoek naar geschriften over de medische wetenschap. En dan?
“Je begint met een schilderij van de piskijker die een foetus ziet drijven in de matula, zo’n pisglas. Dan gaan we verder over de bijzondere ideeën in de zestiende eeuw over conceptie en zwangerschap. En de geschiedenis volgend komen we terecht bij mensen als Antoni van Leeuwenhoek die vanaf eind zeventiende eeuw op allerlei nieuwe ideeën kwamen.”
Waar komt het idee voor dit programma vandaan?
“Ik was dagvoorzitter bij een symposium over zestig jaar chronische thuisbeademing. Daar vertelde medisch historicus Mart van Lieburg hoe beademen vroeger ging. Met een ‘tabaksrookklisteer’ werd rook in de anus en de darmen geblazen en dokters dachten dan dat ze aan het beademen waren. Zo had hij nog veel meer voorbeelden. Na afloop vertelde hij me over de loodsen op Urk tussen de visfileerbedrijven, waar hij gigantische hoeveelheden medische boeken heeft opgeslagen. Gered van de vuilcontainer, want bibliotheken en ziekenhuizen gooien ze weg wanneer ze zijn gedigitaliseerd. Ik ben in zo’n loods geweest en daar liggen zo veel fantastische verhalen dat ik dacht: als ík het leuk vind dan kan het best zijn dat anderen dat ook vinden.”
Het persbericht spreekt van een historische reis vol verbazing, verwondering en bewondering. Zullen we die drie eens langsgaan? Wat verbaasde u?
“Eigenlijk alles. Alleen al hoe men dacht dat mensen in elkaar zaten. Pas in de zestiende eeuw ontleedde de Brabantse arts Vesalius een mens en die bleek toch anders in elkaar te zitten dan men dacht. Tot dan was alles namelijk gebaseerd op de bevindingen van ene Galenus, die in de tweede eeuw dieren had ontleed en ervan uitging dat mensen ook zo in elkaar zaten. Verwondering had ik vooral over wat men wél wist. Neem de zelfklisteer. Een apparaatje met een afschuwelijke grote holle spijker waar je met je anus op moest gaan zitten. Met een pompje werd dan kruidenolie naar binnen gespoten om de ontlasting te bevorderen. Het mag dan geen zetpil zijn, het werkte wél. Bewondering is er als ik zie waartoe mensen in staat waren met beperkte middelen als een zaag of een trepaneerboor, een apparaatje waarmee je in iemands schedel kunt boren om de druk te verlichten. Zoals Mark van Lieburg heel plastisch zegt: het is net als bij een tompoes. Je moet voorzichtig doch stevig door die bovenste laag heen en als je daaronder komt moet je oppassen. Ik kan sindsdien geen tompoezen meer eten, hoor!”
Stuif es in, actualiteitenprogramma’s, documentaires en Vinger aan de pols: in 2015 ontving u de Beeld en Geluid Oeuvre Award, maar het oeuvre breidt zich nog steeds uit. Volgende week wordt u 78. Waarom toch weer een nieuw programma?
“O, ik heb nóg wel een paar leuke ideeën hoor! Ik ben nu eenmaal een nieuwsgierige journalist. Ik heb het geluk dat ik gezond ben en veel aankan en bij dit project regisseur en regelaar Sonja Sennema naast me had. Maar het allerbelangrijkste is de ongelofelijke steun van mijn man. Hij is erg ziek geweest en heeft een paar weken geleden weer een zware operatie gehad. Het leven is ineens wel een beetje anders. Je bent mantelzorger, rent drie keer op een dag naar het ziekenhuis en tussendoor moet je even die knop omdraaien. Een ander kijkt dan misschien naar een film en ik bedenk televisieprogramma’s en denk na over interviewen en over het leven. Werken is voor mij een heel mooie afleiding en mijn man ziet en begrijpt hoeveel ik daarvan geniet. Dat is een groot goed en daar ben ik hem innig dankbaar voor.”
Anatomische les met Ria Bemer, vanaf woensdag 28 juni - 21.10 uur • NPO2
